намайг бүр жаахан, унтах, уйлах, хэвтэх, хөхөх гэх мэт хялбар рефлексээс өөрийг сүртэй хийж гавьдаггүй байхад манайд нэг нохой байсым гэнэлээ. “сайхан улаан нохой байсым” гэж эгч ярьдаг. тэр сайхан улаан нохойг Хойлог гэдэг байж. хэзээ, хаанаас манайд ирснийг мэдэхгүй, тэр тухай ярьж байгаагүй юм уу, эсвэл би анзааргагүй нь дийлээд чихнийхээ хажуугаар сүнгэнүүлчихсэн ч байж магад. асууж авъя, байз.
    унтахаар нь тэргэнд “хийгээд”, гадаа гаргачихдаг байж, намайг. тэр үеийн хүүхдийн тэрэг гэж гоё эд байсым шиг байгаам, хожим бодох нь ээ. завь шиг том тэргэнд л тухтай нь аргагүй заларч байж дээ, соц-жаалууд. дороо том дугуй жийсэн хөл нь эвхэгддэг, дэнжийсэн өндөр тэрэг. бөмбөгөрхөн оройн халхавч нь бас эвхэгдчихнэ. доор нь бас юм хум тавьдаг тавиуртай ч билүү. сүрлэг том дугуй нь ган обудтай, мишэлин дугуйтай... ааая... айхтар ганган. ер нь л нүнжигтэй эд байсан байж таараа. хүсэж хүсэж, хүлээж хүлээж “урьж залж ирүүлсэн” жаал нь юм болохоор дэнжийн мянгын зах дээрээс цоо шинэ тэрэг авсым гэнэлээ, аав минь. тэгээд л тэр “уригдсан” зочин-жаал гэрийнхээ гадаа, цонхны харалдаа, салхивчны доохно дэнжгэр тэрэгнийхээ завин хэлбэрт “сэрүүн лавринд” унтдаг байж. тэр жаалыг сэрээд, чаддаг цөөн хэдэн үйлдлийнхээ нэг болох уйлах хэмээхийг хийж чарлахад нь Хойлог сандраад л, тойрч гүйгээд л, гаслаад л, хүн гарч ирэхгүй удвал хуцаж чимээ өгдөг байсан гэнэлээ. заримдаа, яаж сандрахыг нь харж, шоолж дамшиглах гээд аав, ээж хоёр гарахгүй, цонхоор харж хөхрөлдөж байж эмээгээр зандруулдаг, эмээ маань зүгээр ч сүр хүчийг үзүүлэхгүй, “амьтан зовоогоод... удаан уйлуулвал таануусын наад хүүхэд чинь л чих нь өвдөж оройжингоо орилох биз” гэж ирээд л хайрт зочин-жаалаар нь түрий барьж сүрдүүлдэг байсан гэсэн. нийслэлд орж ирээд нэлээн болсон ч говийнхны алуун, шооч зангаа тавиагүй аав, ээжийн минь “уршгаар” хөөрхий муу Хойлог хэр олон удаа түргэн авсан бол доо. нохой ухаантай амьтан, дотроо юу эсийг эргэцүүлдэг байсан бол. “энэ нэг жижигхэн, шинэ хүндээ эзэд маань уг нь их л хайртай бололтой байдаг. газар буулгахгүй тэвэрч гүйлдээд, шөнө үдэш часхийтэл чарлахаар нь бүгд сандраад дэрхийдэг байж, гадаа тавихаараа мартчихдаг юм байх даа... яана даа, энэ жижигхэн хүн нь орилоод байдаг... аваач ээ, энийгээ... алив хүн байгаа шдээ, наад гэрт чинь... аваасай, энэ орилоогоо... ав.. авв.. аввв.. авввв” гээд л сандардаг байсан байх даа. эздээ дагаад хайр нь хүрдэг ч байсан байж магад. ямартаа ч гадаа тэрэгтэй нь хаячихаад, яаж байгааг нь харах гэж хөл гарздалгүй, Хойлогт даатгачихдаг байж. ганган “сэрүүн лаврин”-гийн минь дугуйн тус газар сагсгар сайхан сүүлээ шороо юунаас харамлалгүй дэвсээд цагираглан хэвтэж байдаг байсан гэнэлээ.
    зочин-жаал байхаа больж, зол заяат-зовлонт жаргалт-хүн болсон би, хааяа сайхан улаан Хойлогийг дүрсэлж боддог юм. Хойлог надад, зөөлөн, ухаалаг харцтай, гялтганасан ширүүвтэр үстэй, хүнгэнэсэн дуутай, биерхүү нохойгоор дүрслэгддэг. надад түүнийг харах аз дутсан юм. намайг, өвөр дээрээсээ буулгахгүй эрхлүүлдэг хүмүүсийг ялгаж, тогтоож сурахаас өмнө Хойлог маань муу хүмүүсийн гарт үрэгдчихсэн юм гэнэлээ. эгч минь өрөвдөөд.. харамсаад.. баахан уйлсан гэдэг.
    олон жилийн хойно, “ээжийн хүүхэд” болж тодорсон дүү маань эрх зангаа тавиагүй байхдаа, очсон айлынхаа сэгсийсэн цагаан паацгар хавыг авна гэж бархирсаар дагуулж ирээд, сар гаруй хэртэй “түрээслэх” хүртэл манай ширдэг дээр өөр нохойны хялгас унаагүй юм.
    би заримдаа боддог юм, Хойлог маань төрөл арилжиж, хэдийнээ хүн болчихоод хаа нэгтээ надтай тааралдаж, түшиж тулж яваа ч юм билүү гэж. үргэлж дэргэд байхгүй ч, алдаж эндэж, цөхөрч гутраад, нялзрай байсан үеийнх шигээ хоолойн чадал мэдэж биш нялуун нясууныг мэдэрсэн хүрэн зүрхээ барж дуугүй хашгирахад минь сэтгэлийн нөмөг болдог, ухааны хатыг минь сэргээн дуудаж өгдөг сайхан хүмүүсийн нэг ч юм билүү гэж. гарцаагүй... тийм л байгаа даа.
    сайхан улаан нохойг яагаад Хойлог гэж нэрлэснийг бас асууж авнаа. 

төрөл ахидаггүй юм гэхэд, ядаж сайхан улаан Хойлог шигээ нохой болж төрөхөөр амьдрахсан даа.