зиа... энд нэг хүйтрээд нэг дулаараад, энэ дунд нь би өдөн дээл, өнөөх хөвөнтэй бор дээл хоёрынхоо хооронд тэлээлээд л.. зовж гүйцлээ. шинэ жил гээч юм болкээл байгаа болтоймаа даа? үүний өмнөх бичлэг дээр бас асууцан байжийгаа. хүмүүс хариулахгүй л байхын.
яджийхад би өөрөө мэджийж яагааллл асуугаад байгаам дээ.. баталгаажуулкээд байгааму, итгэж өгөхгүй зовоод байгааму.. хайшаа ч юм. хариулсан хүнтэй нийлж шинэ жилийг муулкээд байгааму, сайлкээд байгааму.. ойлгох ч юм алга.
ер нь би өөрийгөө ойлгохоо байгаад асар уджийшд.. баргалжил.. баргалжил.. зуун жил. зуун жилийн ганцаардал гэдэг шиг зуун жилийн өөрийн үл ойлголцол... -л-ээр төгссөн нэр үг үүсгэсэн чинь тэнэг болчихлоо. шууд хаялаа.
хаянгуутаа үргэлжлүүлэхэд, энд, японд хүртэл өнөө миний энэ бичлэгийн эхний өгүүлбэрт "хөгжүүлээд эхэлцэн" байжийгаа дэлхийг хамарсан эдийн засгийн хямралаас болоод олон хүн ажилгүй болж "нийгмээс хаягдаад" эхэлцэн байжийна.
том том газрууд хүртэл хэдэн арав, зуу, мянгаар нь халжийна. зарим нь ч үнэхээр хүндрээл ачаагаа хөнгөлжийгаа байх. зарим нь ч "бэлтгэх байдал хөлдөө мөрний хэмжээтэй зай авч"-ийн жишээгээр хамгаалалт хийжийгаа байх... аа зарим нь бол, азны кооля, ингэжийгаа дээр нь хэрэггүй хэдэн хүнээ халчий гээллл, хэрүүл зарга хийвээс нь "дэлхийгээрээ ийм байхад яалгахсийн? дэлхийн дарга-америк хүртэл гэцүүджийна" гээллл амыг нь таглачихна. хаа газар байр суурь муурь гээд байх юмгүй хамгийн энгийн ажиллах хүчин - гэрээний ажилчид, цагийн хөлсөөр ажилладаг ажилчидийн амьдрал бүрхэгшээл явчижийна.
тэгтэл бас их айхтар юмаа, энэ хөгжилтэй орны ажил олгогчид, бас тэр том дарга марга нар нь. зарим хязгаар хавийн хөдөө орон нутгийн засаг захиргаа "бидэр төдөн ажлын байр гаргаж, төдөн хүнийг орон сууцаар хангий" этр гээл шууд гялс ажиллажийшд. нөгөө газар голоод, хөдөө явкүй этр гээд хотод шигдээд байсан гарууд явж л таарна даа. очингуут нь хүүхнүүдийг нь ганц бие тариачид, ногоочид, загасчид, далайчидтайгаан гялс суулгаалл, эрчүүдийг нь бас нутагтаа шүүгдээд үлдсэн хүүхнүүдтэйгээ суулгааллл, хүүхэд мүүхэдтэй болонгуут нь элдэв нийгмийн хангамжаар хуга хангааллл ажилгүйдлийг ч, хүүхдийн төрөлт багасалт, хүн амын хөгширөлт ихсэлт, улбаалаад тэтгэврийн болон эрүүл мэнд, нийгмийн даатгалын орлогын бууралт... гэх мэтийн олон "-лт"-ыг давкар давкар шийдэхжийна. ийм айхтар.
"манайх бас төдөн ажлын байр шинээр гаргажийна, өдөн хүн авий" этр гэсэн хувийн аж ахуйн нэгжүүд чиг гарч иржийна. урд нь яаж ажлаа болгоодээсийн гэмээр. хөөрхий хуучин үхтрээ ажиллажийсан хүмсийг нь өрөвджийгаам чинь.
сониноос эднийд 過労死 буюу "хэт их ажилласнаас болоод талийх" гээч талийлтийн нэр томъёо байдын. манайхан бол "үхтлээ ажиллана" гэж мэднэ. зүгээр л мэднэ. хаа нэг бүлтрэхдээ хэрэглэнэ. хэрэглэнээ гэдэг үхээгүй байнаа л гэсэн үгшд. үхтлээ ажиллах эсэх нь бол тусдаашд ккк. эдр бол талийчиж байгаам чинь.. ажлаасаа болоод, ажилласнаасаа болоод... үйлдвэрлэлийн осол биш шд. "үхтлээ ажиллах" биш "ажилласаарийгаал үхэх" бишиймаа, "ажиллангаа үхэх" бишиймаа... тээр... монгол хэлэнд илэрхийлэхэд хүртэл заавал "хэт их ажилласнаас ядаргаанд орж..." энээ тэрээ гэхгүй болохоор ойлгомжгүй байгааз? за тэр яахуу.
нөгөө шинээр хүмүүс ажилд авий гэжийгаа газрууд мэдээж ашиггүй юм хийхгүй л дээ. шинэ ажлын байр бий болгохоор татвар матварын хөнгөлөлт, тотаци мотаацийн авалт, томоохон санхүүжилт мүүжилт гээд бас хоосонгүй байж таараа. олон "-лт" дагаж ирдэг байж таараа.
гэх мэтээр зарим нэг хүмүүс дахин ажилтай болж, амьдрал нь цэлмэгших янзанд оровчиг сүүлийн үед энд галт тэрэг саатах нь их болжийна. жилийн эцэс дөхөхөөр угийн тэгдэг газар. "яаж ийжийгаад он гаргачвал" гэдэг шиг оны эцэс, эхэн дөхөхөөр хүн л болсым хойно, элдвийг эргэцүүлээд ингэжийхаар үхэхдээ үхэр буугаа гэдэг шиг, "хүнд гай түвэг болохгүйхэн шиг амьдарчийсийм би, ядаж нөгөө ертөнц рүү явахад минь ийм хүн байсанд уур хилэнгээрээ ч болов анхаарлаа хандуулцгаа" гээд л галт тэрэгний өмнө хойгуур үсэрцгээнэ шүү дээ. мань мэт шиг болзооны цагаас өмнө очих нь амьдын арван хоёр нүглийн хамгийн томд тооцогддог "huleelgehuinism"-ийн шашинтай хүмст бөөн гай болохын зэрэгцээ бас бөөн азны юм болжийгаам даа.
ямар ямар газар, хэдэн хүн халж, ямар нь хэдэн хүн шинээр авч, хэдэн хүн оны бөгс ба толгойд талийж, тэдний хэд нь галт тэрэгний ар өврөөр үсэрдэг, түүнээс болж хэдэн хүний хөдөлгөөнд хор нөлөө учирдаг энээ тэрээгийн тухай мэдээ баримт шаардахгүйн байгааз дээ...
би ямар монцамэ биш. би ямар мэдлэгт дусал нэмэхсийн биш.
гэснээс... нээрэээ шинэ жил болох гээд байгааму даа?